امروزه در تمام جهان اصول آموزش دامپزشکی، با آموزش سایر رشته‌های بالینی علوم زیستی مانند پزشکی و دندان‌پزشکی تفاوتی ندارد . هدف، درمان بیمارانی جاندار، از نوع انسانی و یا غیر‌انسانی میباشد. در هر دوی این موارد، با موجوداتی سر و کار داریم که صرف نظر از گونه‌ای که بدان تعلق دارند، نسبت به احساس درد و رنج توانمندند، از منبع ترس و درد گریزانند، و نفعشان در سالم بودن و آسیب ندیدن است و قسم‌نامه آنها نیز بسیار مشابه میباشد.
در همه مراکز آموزشی پزشکی، اصول معاینه و درمان و جراحی‌ها را بعد از تمرین روی مانکن و روی اجساد شبیه‌سازی شده، روی بیمارن واقعی و در فضای واقعی آموزش می‌دهند.
از آنجا که هزینه تجهیز بیمارستان دامپزشکی به امکانات درمانی مناسب و با کیفیت بالا که لازمه یک مرکز درمانی میباشد، بسیار بالا میباشد در بسیاری از کشورهای پیشرفته دانشکده های دامپزشکی از بیمارستانها و کلینیکها و آزمایشگاه های خصوصی مورد اعتماد خود برای آموزش دانشجوها استفاده می‌کند.
در مورد آموزش دروس مربوط به دام‌بزرگ، با توجه به اینکه درصد بسیار کمی از دانشجوها تمایل دارند در آینده در این زمینه کار کنند، این تعداد قلیل دانشجوها را برای ادامه یادگیری روی حیوان واقعی به دامداری‌های خصوصی و نیز به دوره کارورزی ارجاع داد.
هدف این درس، آموختن مهارت‌ها و تکنیک‌های مختلف به منظور بهبود کیفیت زندگی بیمار میباشد. یک عمل جراحی وقتی با موفقیت انجام پذیرفته است که تکنیک‌های لازم بطور موثر روی بیمار انجام شده باشد و بیمار بعد از جراحی زنده بماند و تحت مراقبت‌های بعد از جراحی و تجویز داروهای لازم قرار گرفته و دوره نقاهت را به خوبی بگذراند تا بتواند با کیفیت بهتری نسبت به قبل از عمل، زندگی کند.
در طی دوره آموزش جراحی با تاکید بر رعایت موارد ذکر شده، حس مسولیت‌پذیری برای حفظ جان و سلامتی بیمار در دانشجو ایجاد می‌شود و حس احترام به حیات موجودات زنده در دانشجو رشد می‌کند و در نهایت با شرایط واقعی کار بالینی روبرو شده و اصول مدیریت بیمار و سرپرست او را می‌آموزد.
با وجود رشته تخصص جراحی دامپزشکی، نیازی به آموزش تمام انواع جراحی‌ها به دانشجویان دوره دکتری عمومی دامپزشکی وجود ندارد ، نیازهای اکثریت دامپزشکان عمومی در بخش بالینی، اقدامات ظاهراً ساده، لیکن اساسی نظیر مقید کردن صحیح حیوان، رگ گرفتن، مایع‌درمانی صحیح بر اساس موازین علمی، تثبیت شکستگی‌ها با گچ، اجرای بیهوشی ایمن، و یا اصول صحیح درمان زخمها، بطور دقیق میباشد.
برای نیل به این مقصود و انجام یک جراحی موفق روی یک بیمار واقعی، نیاز است که دانشجو مراحل آموزشی مختلفی را پشت سر گذاشته و با استفاده از انواع و اقسام روش‌های نوین آموزشی و ابزارهای مفیدی که امروزه در دسترس می‌باشند، آمادگی لازم را کسب کند.
مرحله اول تمرین مهارت‌های کلینیکی مانند تزریق، بخیه زدن، لوله‌گزاری در نای، سرم‌درمانی و…و نیز انجام جراحی‌های مختلف بر روی مدل‌ها و مانکن‌ها میباشد. بعلت شرایط خاص تحریم و…در حال حاضر تنها راه دسترسی به اینگونه ابزارهای آموزشی، ساخت آنها توسط دانشمندان کشور و تشویق دانشجوها و پژوهشگران جوان و سوق دادن پایان‌نامه‌ها و کارهای تحقیقاتی به سمت ابداع و ساخت این مدل‌ها میباشد.
مرحله بعد در آموزش جراحی و مهارت‌های بالینی استفاده ازشبیه‌ساز جراحی = جسد زنده = مدل جراحی دکتر عبود Aboud میباشد.
دکتر عبود استاد جراحی اعصاب در دانشگاه آرکانزانس و دانشگاه سوریه، مبدع این روش است. در این روش یک سری ویژگی و مشخصات بدن موجود زنده مانند طپش قلب، نبض، خونریزی و تراوش را به جسد انسان یا حیوان و یا قسمتی از جسد مانند یک دست یا سر، اضافه می‌کنند تا یک جسد زنده (Live Cadaver) داشته باشند.
این روش در حین ظرافت بسیار ساده بوده و شامل اتصال پمپی مکانیکی به جسد انسان یا حیوان میباشد. لوله‌های پلاستیکی روی سرخ رگ‌ها و سیاه رگ‌های اصلی تعبیه‌شده و خون مصنوعی در عروق فرد جریان می یابد و شبکه عروقی نمونه را پر می‌کند.
سردیگرهر رگ متصل به منبع «خون» (ترکیب آب و رنگ خوراکی) میباشد. پمپ، توانایی تنظیم سرعت نبض و فشار راهم دارد. مایعی شفاف می‌تواند به‌جای مایع نخاعی در هنگام تمرین با سر و ستون فقرات مورد استفاده قرار گیرد. این روش به علت هزینه کم و انعطاف‌پذیری‌اش می‌تواند به‌طور گسترده مورداستفاده قرار گیرد و در تمامی روش‌های جراحی ازجمله آندوسکوپی (کولونسکوپی و برونکوسکوپی) و اندوواسکولار(مانند درمان آنوریسم آنژوگرافی)، بخیه و شکاف پوست یا ارگان‌ها، کالبدشکافی، بافتهای تراوش کننده، بستن رگ‌های قطع‌شده، آناستوموزعروق (اتصال دو سر رگ قطع‌شده)، اتصال روده و پیوند‌ها می‌تواند کاربرد داشته باشد.
«اجساد زنده» همچنین می‌توانند در مواردی به‌غیراز جراحی، برای تمرین مهارت‌های کلینیکی مانند خون‌گیری و قرار دادن آنژیوکت‌های مرکزی و شریانی (برای بررسی‌های قلبی عروقی و تزریق طولانی مدت دارو‌ها) به کار گرفته شوند.
این روش برای رزیدنت‌ها این شرایط را فراهم می‌کند که کارهایی را که اجازه ندارند روی بیمار زنده انجام بدهند، روی جسد زنده انجام دهند.
مهمتر از همه اینکه مهارت‌هایی وجود دارند که کارآموزها هرگز تمرین نمی‌کنند و یا ممکن است در دوره کارورزی خودهرگز با آنها روبرو نشوند در نتیجه این مدل برای آنها این امکان را فراهم می کند که این مهارت‌ها را قبل از آنکه فارغ التحصیل بشوند، تمرین کنند و آمادگی لازم را برای مواجهه با همه حالت‌ها روی بیمار واقعی در آینده داشته باشند. این‌یک راه‌حل برد- برد است، آموزشی پیشرفته با هزینه پایین.
فیلمی از توضیحات دکتر عبود، جراح مغز و اعصاب، استاد دانشگاه آرکانزاس و دانشگاه حلب سوریه، و مبدع این روش در مورد نحوه صحیح آموزش جراحی:
بـا اسـتفاده از سیسـتم های حقیقت مجـازی، دانشـجو قـادر اسـت بـا آرامـش کامـل، مهارتهـا را بـدون وارد آوردن آسـیب بـه حیـوان و بـدون نیـاز بـه صـرف هزینه هـای پایـدار و قابـل توجـه توسـط دانشـکده ها، بارهـا تکـرار کنـد. هنـگام کار بـا حیـوان واقعـی، زمـان زیـادی صـرف شـده و حیـوان نمیتوانـد آرام بگیـرد و بـدون حرکـت بمانـد و دانشـجوی بی‌تجربـه، ممکـن اسـت بـه او آسـیب برسـاند. از طـرف دیگـر، تجربـه ی معاینـه ی رکتـال یـا توشـه رکتـال، در گاو هایـی کـه مرتبـا بـه ایـن منظـور اسـتفاده شـده انـد، سـخت تـر و متفـاوت از آنچـه دانشـجو بعـدا در فیلـد تجربـه مـی کنـد خواهـد بـود؛ ایـن مسـئله نیـز بـه خـودی خـود، گاه رونـد آمـوزش و تفهیـم را دشـوار مـی نمایـد. ایـن سیسـتم ها، بـه دانشـجو امـکان میدهـد تـا در هنـگام تمریـن، بـدون ایجـاد اسـترس فیزیکـی و روانـی بـه حیـوان و بـه خـود، مهـارت الزم را در زمـان سـریعتر و بـا هزینـه و زحمـت کمتـر، کسـب نمایـد. خوشبختانه دانشگاه شیراز ساخت این نوع سیستم‌های آموزشی را آغاز کرده است.
و در مرحله بعد آموزش در فضای واقعی درمانی و روی بیمار واقعی انجام می‌گیرد.
مشاهده مکرر مهارت‌های کلینیکی و جراحی‌های انجام شده توسط اساتید، مشارکت و دستیاری اساتید و نهایتا انجام مهارت‌های کلینیکی و جراحی روی بیمار واقعی در کلینیکها و بیمارستان‌های خصوصی مورد اعتماد دانشگاه تحت نظارت دقیق استاد، دقیقا مانند روند آموزش دانشجویان در دانشکده‌های پزشکی و دندان‌پزشکی سراسر دنیا.
در این قسمت لینک دانلود رایگان چند نرم‌افزار آموزشی را در احتیار شما قرار می‌دهیم:
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد وسایل و ابزارهای جایگزین آموزشی به کتاب جایگزین‌های حیوانات زنده در آموزش نوین دامپزشکی از طریق آدرس زیر: noanimaltesting.ir/b1.pdfَ
در انتها شما را به دیدن فیلم مستندی که توسط سازمان جهانی آموزش با شفقت (اینترنیش) ساخته شده و به مصاحبه با اساتید مختلف رشته‌های گوناگون علمی از سراسر جهان در مورد جایگزین‌های آزمایش روی حیوانات در آموزش میپردازد، دعوت می‌کنیم:
