چکیده مقاله:
هدفِ این مطالعهٔ موردی برشمردن بهبودهایی بود که در سلامتِ سگ‌های اخته‌شده پس از بازگرداندن غلظت هورمون تولیدمثلی حاصل می‌شود.
سگِ نری از نژاد مخلوط که در هفت‌ماهگی اخته شده بود در یک‌سالگی با مشکلاتی که کیفیت زندگی او را تحت‌الشعاع قرار می‌داد مراجعه کرد. در طول سه سال بعدی برای درمان کم‌تحرکی، لَنگیدن، افزایش سریع وزن، و ترس از افراد ناآشنا با داروهای ضددرد، مکمل‌های تسکین درد مفاصل، تیروکسین، داروی ضدافسردگی، و محدودیت‌های چشمگیرِ تغذیه‌ای تحت درمان قرار گرفت.
تجویز مکرر کارپروفن و مکمل‌های روزانه باعث کاهش لنگش شد، اما تحرک او همچنان با مشکل همراه بود. وزن با رژیم غذایی سفت و سخت تثبیت شد، اما واکنش های ترس و اضطراب به غریبه ها بدتر شد. درمان هورمونی زمانی شروع شد که سگ تقریباً ۴ ساله بود.
تجویز زیر جلدی هفتگی تستوسترون سیپیونات (۰٫۵ میلی گرم بر کیلوگرم) به طور قابل توجهی درد را کاهش و توده عضلانی را افزایش داد و در نتیجه تحرک را بهبود بخشید.
با این حال غلظت فوق‌فیزیولوژیکِ هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH) با تستوسترون‌درمانی کاهش نیافت. بنابراین آگونیست هورمون آزادکنندهٔ گنادوتروپین به کار رفت.
پس ازبازیابی هورمون، اشتها کاهش یافت و رفتارهای اضطرابی و ترس قابل کنترل شدند. درمان آگونیست تستوسترون و هورمون آزاد کننده گنادوتروپین به راحتی انجام شد، هیچ عارضه جانبی شناخته شده ای دیده نشد و سرپرست از نتیجه راضی بود.
پیش گفتار:
بطور متداول و روتین در سیستم دامپزشکی عمل اخته کردن شامل برداشت بیضه، یا ارکیکتومی و برداشت تخمدان و رحم، یا اواریکتومی (که در اینجا گنادکتومی نامیده می‌شود) به قصد عقیم‌کردن سگ‌ها و کاهش بروز بیماری در اندام‌های جنسی، کاهش رفتارهای جنسی و کاهش جمعیت حیوانات خانگی به کار می‌رود.
با این‌حال پژوهش‌ها در دو دههٔ اخیر حاکی از آن بوده‌است که ازدست‌دادنِ هورمونهای غدد جنسی می‌تواند عوارضی همچون افزایش بروز چاقی، بی‌اختیاری ادرار، سنگ مثانه، کم کاری تیروئید، دیابت، اختلالات غدد درون‌ریز، مشکلات ارتوپدی (مانند دیسپلازی مفصل ران و پارگی رباط صلیبی)، تغییرات رفتاری (از جمله ترس و پرخاشگری نسبت به سرپرست خود)، مشکلات شناختی و اشکال مختلف سرطان (از جمله سرطان خون، سرطان پروستات، سرطان استخوان، سرطان پوست، سرطان طحال و سرطان مثانه) را در پی داشته باشد.
سازوکار زیربنایی این مسائل ممکن است ناشی از غیاب بازخورد منفی هورمونهای غدد جنسی روی هیپوفیز و هیپوتالاموس باشد، که سبب‌ساز سطوح فوق‌فیزیولوژیک (بیشتر از حد نرمال) هورمون لوتئینیزه‌کننده LH می‌گردد.
تاثیر گنادکتومی (اخته کردن) روی حیوان بر اساس نژاد، اندازه، جنس و سن سگ در زمان عقیم‌سازی متفاوت است و یک رویکرد فردی را برای اینکار می‌طلبد. در نتیجه این نگرانی‌ها و ملاحظات، شمار روزافزونی از دام‌پزشکان به روش‌های عقیم‌سازیِ نگه‌دارندهٔ هورمون، از جمله وازکتومی و هیسترکتومی و حفظ بیضه و تخمدان روی آورنده‌اند.
شواهد روزافزونی از پیوند گنادکتومی (اخته کردن) با مشکلات مادام‌العمرِ سلامتی و رفتاری در برخی سگ‌ها وجود دارد
برای سگ‌هایی که پیشتر اخته شده‌اند و از اختلالات متعددی که ممکن است به ازدست‌دادن هورمونهای غدد جنسی مرتبط باشد، رنج می‌برند، هیچ استاندارد درمانی برای جایگزینی هورمون، به‌جز درمان بی‌اختیاری ادرار وجود ندارد.
درمان با استروژن‌های کونژوگه، دی‌اتیل استیل‌بسترول، استریول، آگونیست‌های هورمون آزادکنندهٔ گنادوتروپین (GnRH) (مثلاً دسلورلین)، یا ایمن‌سازی با GnRH در بازیابی کنترل ادرار در سگ‌های مادهٔ مبتلا به بی‌اختیاریِ ناشی از عقیم‌شدگی موفق بوده‌است. این روش‌ها با کاهش غلظت هورمون LH در سگ‌های عقیم‌شدهٔ ماده، کنترلِ ادرار را برمی‌گردانند. تنها یک مطالعه روی تأثیر استفاده از تستوسترون برای درمان بی‌اختیاری در سگ‌های عقیم‌شدهٔ نر انجام گرفته‌است.
موردِ مطالعه:
بیمار یک بولداگِ میکس نرِ اخته‌شدهٔ یک‌سالهٔ آمریکایی با پیشینهٔ اختلالات متعددی بود که کیفیت زندگی‌اش را تحت‌الشعاع قرار می‌داد.
او را، که پیشتر گنادکتومی شده بود، در حدودِ هفت‌ماهگی از پناهگاه حیوانات به سرپرستی گرفتند. رفتارش را در آن هنگام طبیعی گزارش کرده بودند. با گذشت ۵ ماه، رفتارش کم‌کم تغییراتی را پشت‌سر نهاد و نهایتاً به ترس شدید از افرادِ غریبه انجامید (در قالب پارس‌کردن، لرزیدن، گرفتنِ دم بینِ دو پا، بازکردن بیش از معمولِ چشم، و دوری‌جویی).
افزون بر آن، وزنش در مدت‌زمان کوتاهی افزایش یافت و پای راستش با آسیب مفصل کوکسوفمورال لنگ شد (مواردی از قبیل لنگیدن پس از ورزش، ناتوانی در پریدن، پرهیز از دویدن یا ورزش‌کردن).
طی رادیوگرافیِ هر دو مفصل لگنی-رانی، کم‌شدن دوطرفی عمق کاسهٔ مفصل لگن و دررفتگی سر فمور راست مشاهده شد.
[برخی از علایم مشاهده‌شده]، (افزایش وزن، کسالت، و تغییرات رفتاری) به کم‌کاریِ تیروئید می‌خورد.
غلظت هورمون LH، به‌رغم مصرف مکمل تستوسترون، پایین نیامد. غلظت LH، پس از تزریق ایمپلنت، به ۱٫۸۹ ng/ml (بازهٔ طبیعی برای سگ‌های اخته نشده) کاهش یافت.
با گذشت ۹۵ روز پس از شروع تستوسترون‌درمانی، افزایش قابل‌توجهی در تودهٔ عضلانی مشاهده شد (به‌ویژه در پاها و باسن) و بهبود قابل‌توجهی در تحرک پدید آمد (به‌طوری که می‌توانست مانند سگ دیگر خانواده بدود و بپرد). نمرهٔ وضعیت بدن بهبود یافت (BCS = 7 سنگین). اگرچه بروز ترس و دوری‌جویی از غریبه‌ها همچنان در رفتارش باقی بود، از شدت این رفتارها کاسته شد.
سگی که ذکرش رفت چند ماه پس از گنادکتومی ( اخته شدن) دچار اختلالات رفتاری، حرکتی، و جسمی شد. این معضلات طی ۳ سالِ بعد، به‌رغم تجویز داروهای ضدالتهاب، داروهای ضداضطراب، مکمل‌های سلامت مفاصل، و اِعمال محدودیت‌های تغذیه‌ای، ابعاد گسترده‌تری به خود گرفت.
درمان با هدف بازیابی غلظت هورمون تولیدمثلی بهبودهای چشمگیری را در رفتار، تحرک، و وضعیت جسمی در پی داشت.
این واقعیت که علایم ناتوان‌کنندهٔ ارتوپدی و رفتاریِ بیمار ۳ سال قبل از درمان هورمونی سیری صعودی پیمود و سپس بلافاصله بهبودهای چشمگیر و ماندگاری حاصل شد، مؤید این نتیجه‌گیری است که بازیابی غلظت هورمون تولیدمثلی در بازگشت سلامت جسمانی این سگ مؤثر عمل کرده‌است.
احتمال بروز کم‌کاری تیروئید در سگ‌های گنادکتومی‌شده بیشتر است.
عوارض جانبی احتمالی تجویز تستوسترون عبارت است از هپاتوپاتی، درماتوپاتی، اشک‌ریزش (اپیفورا)، آدنوم/آدنوکارسینوم پری‌آنال، افزایش آنزیم‌های کبدی، ضخیم‌شدن پوست دهانهٔ رحم، افزایش ترشحات پوست سر آلت تناسلی، افزایش بوی بدن، و افزایش رفتارهای جنسی در سگ‌های نر.
تزریق درون‌عضلانی تستوسترون سیپیونات (۱٫۵ میلی‌گرم/کیلوگرم/ماه) برای درمان بی‌اختیاری ادرار در سگ‌های نر اخته‌شده به کار رفت.
آزادسازی پیوستهٔ آگونیست GnRH از ایمپلنت، منجر به حساسیت‌زداییِ سلول‌های هیپوفیز نسبت به GnRH می‌شود، که توقف ترشح LH را در پی دارد.
تحریک گیرنده‌های LH در دستگاه گوارش و هیپوتالاموس منجر به کاهش احساس سیری و درنتیجه پُرخوری می‌شود.
سطح پایین آندروژن در گردش خون انسان را برای تکثیر و ابقای عضلات مضر می‌دانند.
نودوپنج روز پس از بازیابی سطح تستوسترونِ این سگ، تودهٔ عضلانی و تحرکش بهبود یافت.
خلاصه:
سگِ نری از نژاد مخلوط که در هفت‌ماهگی اخته شده بود در یک‌سالگی با مشکلاتی که کیفیت زندگی او را تحت‌الشعاع قرار می‌داد مراجعه کرد. در طول سه سال بعدی برای درمان کم‌تحرکی، لَنگیدن، افزایش سریع وزن، و ترس از افراد ناآشنا با داروهای ضددرد، مکمل‌های تسکین درد مفاصل، تیروکسین، داروی ضدافسردگی، و محدودیت‌های چشمگیرِ تغذیه‌ای تحت درمان قرار گرفت.
غلظت فوق‌فیزیولوژیکِ هورمون لوتئینیزه‌کننده با تستوسترون‌درمانی کاهش نیافت. بنابراین آگونیست هورمون آزادکنندهٔ گنادوتروپین به کار رفت.
شواهد روزافزونی از پیوند گنادکتومی (اخته کردن) با مشکلات مادام‌العمرِ سلامتی و رفتاری در برخی سگ‌ها وجود دارد. با این حال، اطلاعات کمی در مورد اثرات تجویز هورمونهای جنسی وجود دارد. این مطالعه موردی، بهبودهای فیزیکی و رفتاری را پس از بازیابی غلظت هورمون های تولیدمثلی در یک سگ نر اخته شده گزارش کرد.
بازیابی غلظت هورمون تولیدمثلی در سگ اخته‌شده با بهبود سلامت جسمی و بهبود رفتاری قابل‌توجهی همراه بود. صاحبان از نتیجهٔ پاسخ به بازیابی هورمونی راضی بودند و آن را ادامه دادند. پژوهش‌های بیشتری دربارهٔ بازیابی غلظت هورمون تولیدمثلی در سگ‌های گنادکتومی‌شده برای ارزیابی رژیم‌های درمانی مختلف و اثرات درازمدت، نیاز است.
در این مطالعه موردی، هیچ اثر نامطلوبی مشاهده نشد، اگرچه آزمایش‌های آزمایشگاهی عمیق و طولانی مدت انجام نشد. در تنها گزارش منتشر شده از مکمل تستوسترون در سگ های نر، هیچ عارضه جانبی گزارش نشده است، اما نویسندگان هشدار دادند که صاحبان باید مراقب علائم بالینی سگ خود باشند.
منبع:
Leave A Comment